Περί τῆς ἐπιδειξιομανίας πολλῶν ἱεροψαλτῶν

ANALOGIO_2_…διαβάσαμε σχόλιο μὲ τίτλο “Ἀνεπίτρεπτος ἐπιδειξιομανία πολλῶν ἱεροψαλτῶν”, ὅπου ὁ συντάκτης του γράφει μεταξὺ ἄλλων: “Ὁ γράφων ἔτυχε σὲ Ἱ. Ναὸ τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου γιὰ νὰ ψαλλεῖ ὁ ὑπέροχος ὕμνος “Τῇ Ὑπερμάχῳ” ξεπέρασαν τὰ 15 λεπτὰ τῆς ὥρας, μὲ ἀποτέλεσμα, πολλοὶ πιστοὶ νὰ ἀποχωρήσουν καὶ ὅσοι ἀπέμειναν δὲν κατάλαβαν ὅτι ὁ “ἀμανές”, ποὺ ἄκουγαν ἦταν ὁ παραπάνω δημοφιλὴς ὕμνος!”.

Νὰ μᾶς συγχωρήσει ὁ ἀγαπητὸς συντάκτης, ἀλλὰ εἶναι προφανὲς ὅτι τελεῖ ἐν «μουσικῇ συγχύσει», γιατί τὸ συγκεκριμένο μέλος εἶναι τὸ γνωστὸ στοὺς κατέχοντες τὴν ἐθνική μας μουσικὴ ὑπέροχο ἀρχαῖο μέλος τοῦ ἐν λόγῳ ὕμνου. Ἂς κάνει τὸν κόπο ὁ ἀγαπητὸς συντάκτης νὰ ἀνατρέξει στὸν 1ο τόμο τοῦ «Μουσικοῦ Πανδέκτη» ἐκδόσεων «Ζωή» καὶ θὰ δεῖ ἐκεῖ τό «Τῇ ὑπερμάχῳ, μέλος ἀρχαῖον», τὸ ὁποῖο διαρκεῖ 18-19 λεπτὰ ὄχι γιὰ νὰ κάνει ἐπίδειξη ὁ ψάλλων, ἀλλὰ γιὰ νὰ δοθεῖ ἡ εὐκαιρία στὸν ἱερέα νὰ θυμιάσει ὅλο τὸ Ναὸ προτοῦ ἀναγνώσει τὴν στάση τῶν Χαιρετισμῶν. Ἂν ἀνοίξουμε ὁποιοδήποτε βιβλίο τῶν Χαιρετισμῶν, θὰ δοῦμε ὅτι μετὰ τὸ τέλος τοῦ Κανόνα τῆς Θεοτόκου, ὅπως π.χ. στὸ βιβλιαράκι «Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος» ἐκδόσεων «Ἀστὴρ» 1972, στὴ σελίδα 47 διαβάζουμε «Κοντάκιον ἦχος πλ.δ’ (Ψάλλεται ἀργῶς)». Ὅλα τὰ ἀρχαῖα μέλη ποὺ ὑπάρχουν σὲ χειρόγραφους κώδικες, ἀλλὰ καί σὲ ἔντυπα βιβλία, μέλη ἀνθρώπων ὅπως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Κουκουζέλης, ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς κ.ἄ. δὲν εἶναι ἐπιδεικτικά, ἀλλὰ ἀριστουργήματα, ποὺ μελοποιήθηκαν πρὸς ἐφαρμογὴ τοῦ τυπικοῦ. Γι᾽ αὐτὸ ἂς μὴν προτρέχουμε καὶ βγάζουμε ἐπιπόλαια συμπεράσματα. Ἀμανέδες εἶναι οἱ μακρόσυρτες κορῶνες καὶ οἱ λαρυγγισμοὶ κάποιων ἱεροψαλτῶν, ὄχι τὰ ἀργὰ μέλη ποὺ εἶναι μνημεῖα Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς.

Αὐτὰ τὰ ὀλίγα πρὸς ἀποκατάσταση τῆς ἀληθείας. Εἶμαι στὴ διάθεσή σας γιὰ ὁποιαδήποτε ἄλλη διευκρίνιση.

Δημήτριος Ἀναστασιάδης
Δάσκαλος Βυζαντινῆς Μουσικῆς
Λαμπαδάριος Ἱ. Ν. Ἁγ. Δημητρίου Ταμπουρίων

Σχολιάζοντας τό παραπάνω κείμενο ἀναφωνώ ἑν πρώτοις ΕΥΓΕ στόν συντάξαντα καί προσθέτω :

1ον  Περί αμανέδων ! «Ποιός ἔκανε, τό αυγό τήν κότα ἤ ἡ κότα τό αὐγό»; Τήν ἐποχή πού ἔγραφαν αὐτά οἱ ὅσιοι θεοφόροι πατέρες τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας μουσικῆς (καί ὄχι ἀπλῶς ἄνθρωποι) Τοῦρκοι κ.ἄ. δέν ὑπήρχαν! Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μας μουσικῆς δανείσθηκαν, ἐπηρεάσθηκαν καί συνέθεσαν βάσει τῆς Ἀρχαῖας Ἑλληνικῆς ποίησης καί μουσικῆς. Ἄν τώρα οἱ Τοῦρκοι πήραν ἀπό μας, ἐμεῖς τί φταῖμε;

2ον Τά κείμενα αὐτά τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς δέν ἀποτελοῦν μνημεία, ἀλλά ΖΩΣΑ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.

3ον   Ἤθελα ὁ ἐν λόγῳ ἐπιστολογράφος νά ρωτήσει, κ. Συνάδελφε, ἕναν Γερμανό, τί αἰσθάνεται γιά τόν Μπετόβεν καί τά ἔργα του. Τό ἴδιο καί ἐμεῖς οἱ υπηρετοῦντες τήν Ἐκκλησιαστική μουσική αἰσθανόμαστε γιά τά ἁγιασμένα κείμενα – ἔργα τῶν πατέρων μας! Ὅπως ἀπολαμβάνει ὁ ἀκροατής τήν 9η π.χ. συμφωνία, ἔτσι καί ἐμεῖς μεταρσιωνόμεθα ἀκούγοντας τά ἀριστουργήματα αὐτά τῆς πατρῶας ἐκκλησιαστικῆς μας μουσικῆς! Μέ μια διαφορά ὅμως: ἐκεῖνοι ψυχαγωγοῦνται· ἐμεῖς προσευχόμεθα!

4ον  Ἀτυχέστατο θεωρῶ τό παράδειγμα τοῦ Μουσικοῦ Πανδέκτη ἐκδόσεων «Ζωή» γιατί ὡς γνωστόν τήν ἐποχή πού ἐξεδόθησαν, κάποιοι, δέν γνωρίζουμε τούς λόγους, ἔβαλαν τό χεράκι τους καί ἀλλοίωσαν μερικές θέσεις. Σήμερα κυκλοφοροῦν οἱ περισσότερες κλασικές ἐκδόσεις ἐκ τοῦ πρωτοτύπου καί μποροῦν νά ἀνατρέξουν ἐκεῖ.  Ἐπί το πρωτότυπον!

5ον  Ἀναφέρει ὁ ἀγαπητός συνάδελφος (ἄγνωστος σέ μένα) ὅτι λέγεται ἀργά γιά νά προλάβῃ νά θυμιάσῃ ὁ Ἱερεύς. Καί αὐτό εἶναι βέβαια, ἀλλά κυρίως ὅμως ἡ ἀτομική προσευχή. Κατά τή διάρκεια αὐτοῦ τοῦ ἀργοῦ μαθήματος, ὁ πιστός καλεῖται μέσα στή λατρευτική σύναξη νά κάμει τή δική του «ἀτομική» προσευχή, νά κατανυγεῖ  μέσα ἀπό τήν κατανυκτική καί προσευχητική μελῳδία. Τά ἀργά μαθήματα ὅπως τά χερουβικά κ.ἄ. δέν ἔχουν μόνο σκοπό να δώσουν ἄνεση χρόνου στούς λειτουργούς νά ἐκτελέσουν τό λειτουργικό – λατρευτικό τους ἔργο. Εἶναι μιας πρώτης τάξεως εὐκαιρία προσωπικῆς προσευχῆς μέσα στήν ὀμαδική. Καί μάλιστα ὅπως ὁμολογοῦν οἱ Πατέρες, διά τῆς ὑμνωδίας ἐπέρχεται ἡ ἀλλοίωσις. Κάποτε ρώτησα κάποιον καθηγητή ἄν κρατᾶ κομβοσχοῖνι καί μού ἀπάντησε θετικά. Τότε του ἀποκρίθηκα κι ἐγώ «χρησιμοποιήστε το την ώρα που ψάλω το (άνοστο όπως είχε πει ) αργό «Τη υπερμάχω» και θα δείτε πως θα νοστιμέψει».

6ον  Τῶρα ὅσον ἀφορᾶ τήν ἐκτέλεση  ἀργῶν μαθημάτων θά πρότεινα τό τοῦ Ε. ΦΑΡΛΕΚΑ: «Ἄν εἶναι νά σφαγιασθῇ τό μάθημα καί νά ψαλῇ ὅπως εἶπε καί ὁ πιστός ἐν εἴδει τραγουδιοῦ (ἀμανέ) καί πρός ἐπίδειξιν τοῦ ψάλτου καλύτερα νά ψαλῇ τό σύντομο.»

7ον  Ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀξία τῶν ἀργῶν μαθημάτων θά ἀναφέρω τί εἶπε ἕνας ἐκ τῶν μεγαλυτέρων συνθετῶν τῆς Δύσης, ὁ Σαῖν Σάν ὅταν ἄκουσε τό ἀργό κεκραγάριο τοῦ Α΄ ἤχου τοῦ Ἰακώβου: «Σχίζω ὅλα τά ἔργα μου μπροστά σ’ αὐτό τό ἀριστούργημα. Ἤθελα νά ἤμουν ὁ δημιουργός αὐτοῦ τοῦ ἔργου».

8ον Τά μαθήματα αὐτά ἀποτελούν ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ· εἶναι ΚΛΑΣΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ.

9ον Τά ἔργα αὐτά θέλουν παιδεία καί «ἐξοικείωση». Θέλουν «ὥτα» πιστῶν καί ὄχι ἀνθρώπων πού δίνουν τό χρόνο τους γιά τά πάντα πλήν ἐκκλησίας.

Σήμερα στήν ἐποχή τῆς φτώχειας (πνευματικῆς κυρίως), τῆς μιζέριας, ἀλλά καί τῶν ἐκπτώσεων (πνευματικῶν) ἄς ἀφήσουμε ἔξω τήν ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ μας ΜΟΥΣΙΚΗ καί τά ἀφθάστου κάλλους κλασσικά μαθήματα. Ἔχουμε εὐθύνη καί ἐμείς οἱ ψάλλοντες, οἱ φορείς αὐτῆς τῆς παράδοσης, γιά τήν κατάντια (ἀπό μερικούς συναδέλφους (;) αὐτῶν τῶν ἀθανάτων ἀπό πάσης ἀπόψεως μαθημάτων. Ἔλεος!

Ἀδελφοί, ΣΤΗΚΕΤΕ ΚΑΙ ΚΡΑΤΕΙΤΕ ΤΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ!

ΙΩΑΝΝΗΣ Χ. ΔΑΜΑΡΛΑΚΗΣ
ΑΡΧΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΟΣ
ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ –
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *