Στὸ παραπάνω ἀνάγνωσμα ὁ Κύριος μιλάει πῶς θέλει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ τὸν πιστεύουν καὶ τὸν ἀκολουθοῦν. Καὶ μιὰ καὶ ἡ διδασκαλία καὶ τὸ ἔργο τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἐκπληρώνει ἐν πολλοῖς τὴν προδιαγραφὴ αὐτὴ τοῦ Κυρίου, ἀναδεικνύεται ἡ σχέσι τῆς διδασκομένης στὸ ἀνάγνωσμα ἀληθείας μὲ τὴ διδασκαλία καὶ τὴ ζωὴ τῶν τιμωμένων σήμερα ἁγίων. Πῶς λοιπὸν θέλει ὁ Κύριος τοὺς ἀνθρώπους του; Τοὺς θέλει φῶς μέσα στὸν κόσμο! Λέει στοὺς μαθητάς του: «Σεῖς εἶστε, πρέπει νὰ εἶστε, τὸ φῶς τοῦ κόσμου (14α). Προορισμός σας, εἶναι μὲ τὴν καθαρὴ καὶ λάμπουσα ζωή σας νὰ φωτίζετε τοὺς ἀνθρώπους γύρω σας, ποὺ ζοῦν μέσα στὸ σκοτάδι τῆς πλάνης καὶ στὸ βοῦρκο τῆς ἁμαρτίας, γιὰ νὰ ποθήσουν τὴ ζωὴ τῆς ἁγιότητος. Μὲ τὴ χριστιανικὴ ζωή σας θὰ τοὺς παρακινήσετε. Δὲν θὰ ἐπιδεικνύεστε, ἀλλ᾿ ἐφ᾿ ὅσον μέσα ἀπὸ τὴ δημόσια ζωή σας θ᾿ ἀκτινοβολῆται πηγαίως καὶ αὐτομάτως ἡ πίστι σας, θὰ βλέπουν οἱ ἄνθρωποι καὶ θὰ ἑλκύωνται πρὸς αὐτήν. Ἡ δόξα τῆς προσελκύσεως καὶ ἐπιστροφῆς τῶν ἀνθρώπων θ᾿ ἀνήκῃ στὸ Θεό, ποὺ σᾶς κάλεσε στὴν πίστι καὶ σᾶς δυνάμωσε νὰ τὴν βιώνετε καὶ νὰ λάμπετε σὰν παιδιά του.»
Καὶ συνεχίζει ὁ Κύριος: «Καθὼς μία πόλι κτισμένη πάνω στὸ βουνὸ δὲν εἶναι δυνατόν νὰ κρυφτῇ, ἀλλὰ φαίνεται ἀπὸ μακριὰ καὶ ἀπὸ παντοῦ, ἔτσι καὶ ἡ δική σας ζωὴ θὰ ὐποπίπτῃ στὴν ἀντίληψι ὅλων. Καὶ καθὼς ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἀνάβουν ἕνα λιχνάρι, δὲν τὸ κρύβουν κάτω ἀπὸ τὸν κάδο, ἀλλὰ τὸ τοποθετοῦν ψηλὰ στὸ λιχνοστάτη, γιὰ νὰ φωτίζῃ ὅλους καὶ ὅλα μέσα στὸ σπίτι, ἔτσι ἂς φωτίζῃ τὸ φῶς τῆς ἁγίας σας ζωῆς μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ δοῦν τὰ καλὰ ἔργα σας καὶ νὰ δοξάσουν τὸν οὐράνιο πατέρα, τὸν αἴτιο τῆς φωτοβόλου ζωῆς σας (14β-16).»
Ὁ Κύριος, ἀφοῦ ζήτησε ἀκρίβεια καὶ φωτεινότητα στὴ ζωὴ τῶν ὀπαδῶν του, ζητάει τώρα ἀκρίβεια καὶ στὴν ἐφαρμογὴ τοῦ Νόμου του. Νόμος του εἶναι ὁ Νόμος τοῦ Μωϋσέως καὶ ἡ διδασκαλία τῶν προφητῶν, ὄχι ἀκριβῶς ὅπως βγῆκαν ἀπ᾿ αὐτούς, ἀλλ᾿ ὅπως τοὺς συμπληρώνει ὁ ἴδιος στὴ συνέχεια τῆς ὁμιλίας του αὐτῆς. Τότε ὁ Πατέρας ἐνέπνευσε τὸ Μωϋσῆ καὶ τοὺς προφῆτες, τώρα ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ λόγος τοῦ Πατρός, μὲ πηγαία νομοθετικὴ ἐξουσία, τροποποιεῖ τὸ Νόμο καὶ τοὺς προφῆτες στὰ κατάλληλα σημεῖα, γιὰ νὰ ταιριάζουν στὸ νέο Ἰσραήλ.
Τότε ὁ Ἰσραὴλ ἔμοιαζε μὲ νήπιο ποὺ τρέφεται μὲ γάλα. Τώρα ὁ νέος Ἰσραήλ, ἡ ἐκκλησία του, ἀνδρώθηκε καὶ τρέφεται μὲ στερὰ τροφή. Δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὶς ζῳοθυσίες, τὴν περιτομὴ καὶ τὸ σάββατο. Αὐτὰ τώρα ἀνήκουν στὸ παρελθόν. Οἱ διατάξεις τοῦ μωσαϊκοῦ Νόμου γιὰ τὴν ἀργία τοῦ σαββάτου, τὸ φόνο, τὴ μοιχεία, τὸ γάμο, τὸ διαζύγιο, τὸν ὅρκο, τὴν ἐκδίκησι, τὴν ἀγάπη, τὴν προσευχή, τὴ συγχώρησι, τὴ νηστεία, τὴν ἐλεημοσύνη, τὸ θησαυρισμό, παίρνουν καινούργιο τέλειο περιεχόμενο, τέτοιο ποὺ ταιριάζει στοὺς ἀνθρώπους τῆς τελείας πίστεως.
Πιὸ συγκεκριμένα: στὸ νέο Νόμο, τὸ χριστιανικό, ἡ ἀργία τοῦ σαββάτου καταργεῖται καὶ στὴ θέσι της καθιερώνεται ἡ ἀργία τῆς Κυριακῆς, ἡμέρα τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ (Α΄ Κο 11,20· Ἀπ 1,10). Στὸ νέο Νόμο ἀπαγορεύεται ὄχι μόνο ὁ τετελεσμένος φόνος, ἀλλὰ καὶ ἡ ὀργή καὶ ἡ ἀπλῆ βρισιὰ «ῥακά»1 καὶ «μωρέ», διότι γίνονται συχνὰ αἰτίες φόνου (Μθ 5,22). Ἀπαγορεύεται ὄχι μόνο ἡ μοιχεία, ἀλλὰ καὶ τὸ πονηρὸ βλέμμα, μὲ τὸ ὁποῖο βλέπει ἕνας μιὰ γυναῖκα καὶ μιὰ γυναίκα ἕναν ἄντρα, διότι ἀπ᾿ αὐτὸ ἀρχίζει νὰ συντελῆται ἡ μοιχεία (Μθ 5,28-30). Ὁ γάμος δὲν εἶναι πολυγαμικὸς, ἀλλὰ μονογαμικός (Α΄ Κο 7,2-5·Γε 2,18· 24). Τὸ διαζύγιο δὲν γίνεται γιὰ κάθε αἰτία, ἀλλὰ μόνο γιὰ λόγους πορνείας (Μθ 5,32· 19,9). Ὀ ὅρκος δὲν ἐπιτρέπεται σὲ καμμιὰ περίπτωσι, οὔτε καὶ στὴν περίπτωσι ποὺ λέει κάποιος τὴν ἀλήθεια (Μθ 5,34-37). Ἡ ἐκδίκησι ἀπαγορεύεται γενικὰ σὲ ὅλες τὶς προκλήσεις καὶ ἀδικίες ποὺ θὰ δεχθῇ ὁ Χριστιανὸς (Μθ 5,39-41). Ἡ ἀγάπη δὲν περιορίζεται μόνο πρὸς τοὺς φίλους, ἀλλὰ καὶ πρὸς τοὺς ἐχθρούς (Μθ 5,44-48). Ἡ ἐλεημοσύνη θὰ γίνεται ὄχι πρὸς τὸ θεαθῆναι, ἀλλὰ μυστικὰ καὶ ἀθόρυβα (Μθ 6,2-4). Ἡ προσευχὴ τὸ ἴδιο· ὄχι ἐπιδεικτικά, ἀλλὰ μὲ μυστικότητα καὶ διακριτικότητα (Μθ 6,16-18). Ὅσο γιὰ τὰ ὑλικὰ πράγματα (χρήματα καὶ κτήματα), αὐτὰ ἀποτελοῦν ψεύτικους θησαυρούς καὶ εἶναι ἀνάξια νὰ δίνῃ κανεὶς τὸ ἐνδιαφέρον του σ᾿ αὐτά· μόνο τὰ οὐράνια ἔχουν ἀξία καὶ στὴν ἐδῶ καὶ στὴν ἄλλη ζωή (Μθ 6,19-21).
Καὶ προχωρεῖ ὁ Κύριος στὸ σχετικὸ προϊδεασμό: «Μ᾿ αὐτὰ ποὺ σᾶς λέω μὴ νομίσετε ὅτι ἦρθα, γιὰ νὰ καταργήσω τὸ Νόμο τοῦ Μωϋσέως καὶ τὴ διδασκαλία τῶν προφητῶν. Ἁπλῶς ἦρθα γιὰ νὰ τοὺς συμπληρώσω μὲ τὴ θεϊκή μου ἐξουσία, νὰ τοὺς προσαρμόσω στὰ δεδομένα τῆς νέας ζωῆς. Καὶ ὁ συμπληρωμένος αὐτὸς Νόμος μου θὰ ἰσχύσῃ πιὰ στὸ ἀκέραιο καὶ χωρὶς χρονικοὺς περιορισμούς καὶ ἡ ἰσχύς του θ᾿ ἀποδειχθῇ ἀνθεκτικώτερη ἀπὸ τῆ γῆ καὶ τ᾿ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ. Διότι αὐτὰ κάποια στιγμὴ θὰ παρέλθουν, ἀλλ᾿ ἀπὸ τὸ Νόμο μου δὲν θ᾿ ἀλλάξῃ οὔτε ἕνα ἰῶτα2, οὔτε ἕνα κόμμα. Ὅλα θὰ ἐκπληρωθοῦν στὴ ζωή μου καὶ στὴ ζωὴ τῶν πιστῶν μαθητῶν μου (17-18).
Ἂν τώρα κάποιος μὲ τὴν κακὴ διδασκαλία του καὶ τὴν ἀνάξια ζωή του ἀκυρώσῃ μία ἀπὸ τὶς ἐντολές μου3, ἀπ᾿ αὐτὲς ἔστω ποὺ φαίνονται μικρές, καὶ διδάξῃ στοὺς ἀνθρώπους νὰ τὴ θεωροῦν καὶ αὐτοὶ ἀσήμαντη καὶ ἀνάξια λόγου, αὐτὸς θὰ κηρυχθῇ ἀπὸ μένα τελευταῖος στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ θὰ ἐφαρμόσῃ ὅλες τὶς ἐντολές μου καὶ θὰ διδάξῃ καὶ τοὺς ἄλλους νὰ τὶς τηροῦν, αὐτὸς θ᾿ ἀνακηρυχθῇ μεγάλος στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν (19).»
Σύμφωνα μὲ τὴν προειδοποίησι αὐτὴ τοῦ Κυρίου ἔχουν μεγάλη εὐθύνη οἱ κατὰ καιροὺς αἱρεσιάρχες, ὅποιο ὄνομα ἢ ἀξίωμα κι ἂν ἔχουν μέσα στὴν ἐκκλησία4, ποὺ ἀλλοιώνουν τὴν ἀκατάλυτη διδασκαλία του, διδάσκουν δικό τους «εὐαγγέλιο» καὶ συμπαρασύρουν στὴν πλάνη καὶ διαστροφὴ καὶ ἄλλους πολλοὺς ἀνυποψίαστους. Μιὰ μέρα θὰ δικαστοῦν ὡς ἀνάξιοι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Ἐνῷ οἱ πιστοὶ τηρηταὶ τῶν εὐαγγελικῶν λόγων, ὅπως πολλοὶ ἄντρες τῆς ἐκκλησίας, ποὺ καὶ ἕνας – ἕνας στὴν προφορικὴ καὶ γραπτὴ διδασκαλία τους καὶ ὅλοι μαζὶ σὲ τοπικὲς καὶ οἰκουμενικὲς συνόδους διακήρυξαν ἀκέραιες τὶς ἀλήθειες τοῦ Χριστοῦ καὶ καταδίκασαν τοὺς καταλυτὰς τοῦ λόγου του, θὰ δοξαστοῦν ἀπὸ τὸν κριτὴ τῶν ὅλων στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
Αὐτὸς εἶναι ὁ κώδικας τῆς ζωῆς τοῦ Χριστιανοῦ, ποὺ θὰ ἤθελε ἡ ζωή του νὰ εἶναι φῶς. Σύμφωνα μ᾿ αὐτὸν μπορεῖ ὁ Χριστιανὸς νὰ παραβάλλῃ τὶς σκέψεις του, τὶς ἀποφάσεις του καὶ τὶς ἐνέργειές του, γιὰ νὰ εἶναι πράγματι ὅπως τὸν θέλει ὁ φωτοδότης Κύριος.
Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης
1) Εἶναι ἑβραϊκὴ λέξι λιγώτερο ἐξυβριστικὴ ἀπὸ τὸ μωρὲ καὶ σημαίνει πόρδε·. Λέγεται καὶ σήμερα «Μὴ μιλᾷς ἐσὺ, πόρδε!»· Βλ. Σιαμάκη Κ., Λεξικὸ τῆς Κ. Δ., λ. ῥακά.
2) Ὁ αἱρεσιάρχης τοῦ Δ΄ αἰ. Ἄρειος ταύτισε παραπλανητικὰ τὶς ἔννοιες ὁμοούσιος (= ὁ ἔχων ἴδια οὐσία), ποὺ δίδασκε ἡ ἐκκλησία, καὶ ὁμοιούσιος (= ὁ ἔχων ὅμοια οὐσία), ποὺ πρότεινε αὐτός, προσθέτοντας κατὰ παράβασι τοῦ κυριακοῦ λόγου ἕνα ἰῶτα (ι) στὴ λέξι ὁμοούσιος, γιὰ νὰ ὐποστηρίξῃ δολίως τὴν κακοδοξία ὅτι τάχα ὁ Υἱὸς εἶναι κτίσμα τοῦ Πατρός. Ἀλλ᾿ ἡ Α΄ οἰκουμενικὴ σύνοδος (325), μὲ κύριο ἐπιχειρηματολόγο τὸν Ἀθανάσιο, ἀπέρριψε τὴ δολιότητα τοῦ Ἀρείου καὶ αὐτὸν μὲν τὸν καθῄρεσε, τὴν δὲ κακοδοξία του καὶ τοὺς ὀπαδούς του, τοὺς σκληρούς (= ἀνομοίους) καὶ τοὺς ἠπιωτέρους (= ὁμοιουσιανούς), τους καθῄρεσε.
3) Καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἶναι σύμφωνος μὲ τὴν προειδοποίησι αὐτὴ τοῦ Κυρίου, κατὰ τὴν ὁποία δὲν ἐπιτρέπεται νὰ παραλλάσσῃ κανένας ἄνθρωπος ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ τὶς ἐντολὲς τοῦ Κυρίου (Γα 1,8).
4) Ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὴ σύναξι τῶν ἐπισκόπων καὶ πρεσβυτέρων στὴ Μίλητο (Πρξ 20,17-38) μίλησε προφητικῶς ὅτι ἀπ᾿ αὐτούς, τοὺς ἐπισκόπους καὶ πρεσβυτέρους, θὰ προέλθουν οἱ αἱρετικοί, οἱ λαλοῦντες διεστραμμένα, τοὺς ὁποίους ὀνομάζει λύκους βαρεῖς. Καὶ πράγματι δὲν εἶναι λίγοι οἱ αἱρετικοὶ κληρικοί. Ὁ Ἄρειος ἦταν πρεσβύτερος. Ὁ Νεστόριος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Εὐσέβιος ἐπίσκοπος Καισαρείας. Ὁ ἄλλος Εὐσέβιος ἐπίσκοπος Νικομηδείας. Ὁ Μακεδόνιος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Εὐτυχὴς ἡγούμενος. Ὁ Διόσκορος πατριάρχης Ἀλεξανδρείας. Ὁ Σεβῆρος πατριάρχης Ἀντιοχείας. Ὁ Πέτρος Γ΄ πατριάρχης Ἀλεξανδρείας. Ὁ ἄλλος Πέτρος, ὁ μονοθελήτης, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Πέτρος ὁ Γναφεὺς ἢ Κναφεὺς πατριάρχης Ἀντιοχείας. Ὁ Ἰωάννης ΙΑ΄(Βέκκος) πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Οἱ πάπες ἐπίσκοποι. Ὁ Λούθηρος πρεσβύτερος, καὶ ἄλλοι πολλοί.